Miody pitne są tradycyjnym polskim oraz litewskim alkoholem, który pozyskiwany jest dzięki fermentacji brzeczki miodu pszczelego. Najczęściej do tego celu wykorzystywany jest miód lipowy. Miody pitne znane są na terenie naszego kraju od średniowiecza. Od 2008 roku miody pitne zostały zarejestrowane przez Komisję Europejską i do tego momentu uznaje się, że stanowią tradycyjną polską specjalność.
Początki miodu pitnego sięgają średniowiecza. W czasach Piastów gry brakowało wina na stole, tworzono miód pitny. Wszystkie miody były bardzo wysokiej klasy i cieszyły dużą popularnością. Nie był to trunek dostępny dla każdego, pito go głównie podczas specjalnych okazji, powodem tego było fakt, że miód pitny był drogi oraz uważano go za towar luksusowy.
Z biegiem czasu miód stawał się znacznie bardziej dostępny i popularny. W Polsce wyparła go przede wszystkim dużo tańsza w produkcji wódka oraz różnego rodzaju drinki z wódką. Popularność miodu pitnego rosła głównie na Podhalu oraz Litwie. Pod koniec XVIII trunek ten rzadko gościł na stołach. Kluczowym momentem rozwoju było dodawanie różnego rodzaju dodatków do miodu – zioła i soki owocowe, które miały poprawić walory smakowe. Był on jednak rzadki i z tego powodu ceny były bardzo wysokie. Produkowano również te niższej wartości, o niższej cenie, były one jednak spożywane raczej przez niskie warstwy społeczne.
Spis treści:
Rodzaje i gatunki miodu pitnego
Miody pitne dzieli się na podstawie stosunku objętości miodu do ilości wody. Wyróżniamy cztery główne rodzaje miodów pitnych. Przyjmuje się, że im niższa nazwa, tym lepszy i droższy trunek:
- półtorak – bardzo słodki
- dwójniak – słodki
- trójniak – półsłodki
- czwórniak – półwytrawny
Według wielu dostępnych informacji istnieją także piątaki (piątak), jednak ze względu na duży stopień rozcieńczenia z wodą, wiele osób nie przepada za jego smakiem. Istnieją jeszcze wina miodowe, są to jednak osobne rodzaje.
Miód pitny można pić na zimno lub dodatkowo schłodzony, a także na ciepło. Walory smakowe można dodatkowo modyfikować za pomocą dodawania soków owocowych lub przypraw korzennych. Mamy wtedy do czynienia z miodami owocowymi i miodami korzenno-ziołowymi. Najpopularniejsze dodatki to chmiel, cynamon, goździki, imbir, pieprz, jałowiec, wanilia i inne. Można kupić gotowy miód o tych walorach smakowych lub zmodyfikować go samemu.
Miód pitny – jak zrobić? Przepisy na półtoraki, dwójniaki, trójniaki, czwórniaki i piątaki
Do przygotowania 3 litrów domowego miodu pitnego potrzebujemy:
- 10 litrów miodu dobrej jakości, najlepiej prosto do pszczelarza (miód wielokwiatowy, lipowy)
- jedno opakowanie drożdży winiarskich
- 20 litrów wody
- kwasek cytrynowy (120g)
- cukier (1 łyżeczka)
- naczynia – gąsiorek szklany o pojemności 40 litrów, butelka plastikowa o pojemności 1.5 litra
Przygotowanie miodu pitnego krok po kroku
- Przygotowanie matki drożdżowej: W tym celu do plastikowej butelki o pojemności 1.5 litra należy wlać szklankę (250 ml) letniej wody, następnie wsypujemy drożdże winiarskie oraz łyżeczkę cukru. Tak przygotowaną butelką należy odstawić w cieple i suche miejsce, aby nasze drożdże mogły się odpowiednio namnożyć. Proces ten powinniśmy wykonać przynajmniej 7 dni przed przygotowaniem brzeczki miodowej.
- Przygotowanie brzeczki miodowej: W naczyniu lub garnku mieszamy 10 litrów miodu z 20 litrami wody. Ważne, aby na ściance naszego naczynia zaznaczyć poziom dokąd sięga nasz roztwór. Całość należy gotować przez 30 minut. Pamiętaj, aby podczas gotowania zbierać szumowiny pojawiające się na powierzchni. Po około 30 minutach gotowania dolewamy do garnka wodę do poziomu, który zaznaczyliśmy przed gotowaniem. Roztwór powinien mieć taką samą objętość jak przed gotowaniem. Brzeczkę miodową studzimy i dodajemy do niej matkę drożdżową. Cały roztwór przelewamy do naczynia – gąsiora i dosypujemy kwasek cytrynowy. Po dodaniu wszystkim składników, naczynie szczelnie zmykamy gumowym korkiem z rurką. Naczynie odstawiamy do pomieszczenia, gdzie temperatura powietrza wynosi około 18 stopni Celsjusza.
- Fermentacja brzeczki: Fermentacje dzielimy na dwa etapy. Pierwszy etap nazywamy bardzo burzliwym, trwa on przez 2-3 tygodnie – świadczy o tym duża ilość piany. Następnym etapem jest fermentacja spokojna (łagodna), która trwa około 5-6 tygodni. Po okresie fermentacji obciągamy brzeczkę wężykiem gumowym znad osadu do dodatkowego pojemnika. Gąsiorek dokładnie myjemy i suszymy. Ponownie wlewamy brzeczkę do naczynia, zatykamy korkiem z rurką fermentacyjną i odstawiamy na kolejny okres czasu.
- Dojrzewanie: Tak przygotowaną brzeczkę odstawiamy na około rok lub półtora. Przez cały czas napój będzie dojrzewał. Płyn osiągnie pożądany zapach oraz uzyska odpowiednią moc. Po około roku dojrzewania możemy sprawdzić, czy miód pitny jest gotowy do spożycia. W tym celu należy pobrać troszkę płynu z gąsiora do szklanki i odstawić w temperaturze pokojowej. Jeżeli miód po 2 dniach stanie się mętny, oznacza to, że nie jest jeszcze dojrzały.
Co roku miody pitne są oceniane i doceniane na Ogólnopolskim Konkursie Win, Miodów Pitnych i Napojów Winiarskich, które organizowała Krajowa Rada Winiarstwa i Miodosytnictwa do 2016 roku. Aktualnie interesy polskiej branży winiarskiej reprezentuje Związek Pracodawców Polska Rada Winiarstwa
Miód pitny – gdzie kupić? Jaka cena?
W Polsce mamy łatwy dostęp do różnego rodzaju miodu pitnego, w większości sklepów z alkoholem bez trudu kupimy miód pitny. Cena miodu pitnego zależy od wielu czynników, średni koszt za butelkę zaczyna się od kilkunastu złotych do prawie 200 zł w zależności od rodzaju i gatunku. Do najdroższych miodów należy półtoraki i dwójniaki, które przez czas, który muszą dojrzewać są znacznie droższe niż popularny trójniak.
